قاره سیاه در شرایطی پا به سال 1390 گذاشت كه اعتراض های مردمی در برخی كشورهای شمالی این قاره (تونس و مصر) به انقلاب مبدل شده بود و ادامه خیزش های عمومی را در كشورهای دیگر رقم زد.

با این حال، قسمت های دیگر قاره آفریقا از شرایط دیگری تبعیت كردند.

در بسیاری از این كشورها، برگزاری یك انتخابات زمینه ساز ناآرامی های داخلی را فراهم آورد.برخی دیگر نیز همچنان با مشكلات داخلی خود دست و پنجه نرم می كنند.

** نیجریه و ادامه مشكلات امنیتی

------------------------------------------

انتخابات ریاست جمهوری در پرجمعیت ترین كشور قاره سیاه فروردین‌ماه سال جاری برگزاری شد و به دوره انتقالی یكساله‌ای پایان داد كه طی آن ارتش، قدرت را در دست داشت.انتخابات فرمانداران ایالتی نیجریه نیز سوم اسفندماه به پایان رسید.

با این حال، این گام ها تاثیر چندانی بر كاهش فعالیت گروه تروریستی 'بوكوحرام' نداشت كه نام خود را -به معنای 'تحصیل به شیوه غربی ممنوع' در زبان هوسایی- از اعتقاد اعضای آن به حرام بودن هرگونه مظاهر غربی در جوامع اسلامی گرفته است.

به نظر می رسد استراتژی جدید این گروه از زمان به قدرت رسیدن 'ابوبكر شكوه' در تیرماه 1389 و پس از كشته شدن 'محمد یوسف' رهبر پیشین این گروه، حمله به مراكز دولتی و كلیساها و بمب‌گذاری انتحاری در نهادهای بین‌المللی است؛ همانطور كه انفجار چهارم شهریورماه1390 ساختمان سازمان ملل متحد 24 كشته و 76 زخمی برجا گذاشت.

اقدام های این گروه تندرو در كنار خطر تجزیه بخش مسلمان نشین شمال از قسمت های مسیحی نشین جنوب را باید در كنار اقتصاد تك محصولی و بشدت وابسته به صادرات نفت كه فقر روزافزون مردم را به همراه داشته است، در نظر گرفت.

اعتراض های ماه گذشته به گران شدن قیمت سوخت نیز به دلیل افزایش تعداد فقرا و همچنین توسعه نیافتگی زیرساخت‌ها، سطح پایین دانش علمی و فرار شركت های سرمایه گذاری خارجی از نهمین كشور دارنده گاز طبیعی جهان و سومین صادركننده اورانیوم به دلیل بالا بردن ریسك بوده است.

** نخستین التهابات انتخاباتی در سنگال

---------------------------------------------

انتخابات هفتم اسفندماه ریاست جمهوری سنگال در حالی به دور دوم در بیست و هشتم اسفندماه كشیده شد كه اعتراض مخالفان نامزدی دوباره 'عبدالله واد' رییس جمهوری 85 ساله سنگال، چندین ماه باثبات ترین كشور قاره سیاه را به صحنه درگیری های خیابانی بدل كرد.

واد كه از سال 1379 تاكنون پست رییس جمهوری سنگال را در اختیار دارد، سال 1380 قانون اساسی كشور را تغییر داد و بر اساس آن، طول مدت ریاست جمهوری از هفت سال به پنج سال كاهش یافت.از سوی دیگر، 'هر فرد نیز می‌تواند فقط برای دو دوره متوالی ریاست جمهوری را بر عهده گیرد'.

اعتقاد واد به اینكه تغییرات قانون اساسی شامل دوره نخست ریاست جمهوری او كه پیش از این رویداد آغاز شده بود، نمی شود، با تایید صلاحیت او توسط شورای قانون اساسی در هفتم بهمن ماه جرقه اعتراض 13 نامزد دیگر این انتخابات را زد.

با وجود كشته شدن بیش از 6 نفر در جریان این ناآرامی ها، انتخابات هفتم اسفندماه در آرامش برگزار شد و واد و 'مكی سال' به دور دوم راه یافتند.

با اینكه نخست وزیر سنگال ششم اسفندماه تاكید كرده است 'چنانچه واد در انتخابات بازنده شود، به نامزد برنده تبریك می گوید و كنار خواهد رفت'، اما نگرانی ها برای دامنه دار بودن اعتراض ها در صورت برگزیده شدن او برای دور سوم ریاست جمهوری، همچنان وجود دارد.

باید به مشكلات برآمده از رقابت های انتخاباتی، شورش‌های نیروهای منطقه جنوبی كازامانس را نیز افزود كه از سال 1359 به دنبال استقلال سیاسی هستند.دیدگاه های جدایی طلبانه مسلمانان سیاه پوست و مسیحیان جنوب با توجه به ساختار قبیله ای و همچنین وجود كشور گامبیا كه همچون زبانه‌ای میانه سنگال را از هم دریده و دو قسمت شمالی و جنوبی را جدا كرده است، بیش از پیش تقویت می شود.

** چاد؛ به دنبال ثبات پس از دوران كودتاها

--------------------------------------------------

پنجم اردیبهشت ماه 'ادریس دبی ایتنو' پس از چهارمین پیروزی متوالی خود در دوره پنج ساله ریاست جمهوری چاد با 84 درصد آرا، كار خود را آغاز كرد.

انتخاب او در پی پیروزی حزب حاكم موسوم به 'جنبش میهنی برای سعادت' در انتخابات بیست و چهارم بهمن ماه 1389 مجلس صورت می گرفت كه برای نخستین بار از سوی هیچ حزبی تحریم نشده بود.

گرچه دلیل این امر، توافقنامه سال 1386 احزاب این كشور برای پایبندی به برگزاری انتخابات دموكراتیك در این كشور بود كه از سوی بزرگان سیاسی چاد زیر نظر اتحادیه اروپا به امضا رسید، با این حال كسب 133 كرسی از كرسی های 188 گانه مجلس نشان از رضایت مردم این كشور از عملكرد دولت و امید آنان به برنامه های جاری كشور داشت.

این حزب در نخستین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا كه نتایج آن چهارم اسفندماه از سوی دادگاه عالی كشور چاد تایید شد نیز به پیروزی رسید تا رشته موفقیت های سیاسی خود را محكم تر كرده باشد.

تثبیت آرام پایه های دموكراسی در كشوری با 375 خرده فرهنگ كه مامن بسیاری از سودانی های فراری از منطقه دارفور با مشكلات اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی مربوط به آن است، امری زمانبر به نظر می رسد.

** سودان؛ زخم خورده از تجزیه و ناآرامی

-----------------------------------------------

دوپارگی فرهنگ عمده عربی- اسلامی در شمال و نگروتید- آفریقایی در جنوب بیش از آنكه برای كشورهایی مانند نیجریه و سنگال مساله ساز باشد، سودان را درگیر خود كرد و سبب تجزیه نخستین كشور اسلامی پس از برگزاری همه‌پرسی دهم بهمن‌ماه 1389 شد.

سودان جنوبی به دنبال امضای توافق 'نواشا' در دی‌ماه 1383 بین شورشیان جنوب با 'عمر البشیر' رییس جمهوری سودان، نوزدهم خردادماه 1390 سالروز تاسیس خود را جشن گرفت.

پس از جدایی دو كشور، قرار شد سودان جنوبی كه راه به گذرگاه های دریایی ندارد، برای صادرات نفت خود از طریق بنادر سودان، مالیات به خارطوم پرداخت كند اما این دو كشور تاكنون نتوانسته اند درباره مالیات بر صادرات نفت از طریق خطوط لوله انتقال نفت سودان به توافق برسند.

بجز موضوع نفت، اختلاف دو كشور درباره برخی مناطق مرزی دارای چاه های نفت مانند 'آبیی' و 'نیل آبی' نزدیك به ایالت 'كردوفان جنوبی'، ترسیم مرزهای مشترك، فعالیت شورشیان و گروگانگیری، درگیری های قبیله ای و ...سرانجام دو همسایه را به 'آدیس آبابا' پایتخت اتیوپی، كشانید تا در بیست و یكم بهمن ماه توافقنامه امنیتی 'خودداری از تعرض' را امضا كنند.

دو سودان در صورت پایبندی به اصول این توافقنامه كه با نظارت اتحادیه آفریقا تنظیم شده است، راهی برای پایان دادن به تنش های میان دو سودان، صرف درآمد كشور برای حل مسائلی همچون فقر و بیكاری و ناآرامی ها، بازگشت آوارگان پس از چندین دهه جنگ و درگیری قومی و قبیله ای خواهند یافت.

** سومالی و حكایت ناتمام الشباب

----------------------------------------

دولت مستقر در شهر 'بایدوا' هنوز از سوی سازمان‌های بین‌المللی به رسمیت شناخته نمی‌شود. 'اتحاد دادگاه‌های اسلامی' به رهبری 'شریف شیخ احمد' نیز كنترل نیمی دیگر از سومالی از جمله 'موگادیشو' را در دست دارند. گروه 'الشباب' نیز كه در سال 1383 به عنوان شاخه نظامی دادگاه‌های اسلامی تاسیس شد، اخیرا به القاعده پیوست.

در شرایطی كه حركات تجزیه‌طلبانه در بخش‌هایی از سومالی مانند تشكیلات خودمختار مناطق 'بای' و 'باكول' در جنوب و مركز سومالی، 'سومالی‌لند' در بخش شمالی، 'پانت‌لند' در مناطق شمال شرقی و 'جوبالند' در جنوب غربی سومالی ادامه دارد، دولت موقت فقط تا بیست و نهم مردادماه بر سر كار خواهد بود و باید تا آن زمان اصلاحات قانون اساسی را به پایان رساند.

بر این اساس قوه مقننه این كشور متشكل از دو مجلس سفلی با 225 و مجلس علیا با 50 نماینده خواهد بود. همچنین مجلس ملی نیز برای تصویب قانون اساسی سومالی تشكیل می شود. بنابراین چنانچه اتفاق خاصی در این كشور رخ ندهد، مردم سومالی باید برای انتخاب اعضای مجلس پای صندوق های رای بروند.

به این ترتیب، می توان به بازگشت ثبات به این سرزمین كه از فقر شدید، قحطی و گرسنگی ناشی از خشكسالی و نیز جنگ های داخلی و حركات تروریستی رنج می برد، امید داشت.

** تثبیت كابیلا در جمهوری دموكراتیك كنگو

-----------------------------------------------------

هفتم آذرماه برگزاری همزمان انتخابات مجلس و دومین دور ریاست جمهوری كنگو دمكراتیك پس از پایان جنگ‌های داخلی در سال‌های 1377 تا 1382، بار دیگر زمینه آغاز ناآرامی های داخلی را در این كشور فراهم آورد.

با این حال، 'ژوزف كابیلا' رییس جمهوری پیشین دوازدهمین كشور پهناور جهان، توانست بر 11 رقیب خود پیروز شود.حزب او نیز پیروز میدان انتخابات مجلس بود.

از سوی دیگر، مخالفان كابیلا دست به اقدام هایی مانند طرح تقابلی 'شهرهای شبح‌وار' زدند كه كسب و كار و ارایه خدمات عمومی در 'كینشازا' پایتخت جمهوری دموكراتیك كنگو، و دیگر شهرهای این كشور به حالت تعطیلی در آمد.

شیوع بیماری‌هایی مانند وبا، پناهنده شدن شبه‌نظامیان 'هوتو' از رواندا به آن كشور، شاخص پایین توسعه انسانی بر اساس برنامه توسعه انسانی سازمان ملل متحد و تامین امنیت برای بیش از 17 هزار صلح‌بان سازمان ملل متحد از جمله مشكلات پیش روی كابیلاست.

** زامبیا و تجربه دولتی جدید

-------------------------------------

برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بیست و نهم شهریورماه در زامبیا با ادعای بروز تقلب از سوی مخالفان دولت 'روپیا باندا' رییس جمهوری پیشین این كشور، همراه بود.

با این حال، 'مایكل ساتا' رهبر مخالفان، توانست باندا را در همین انتخابات شكست دهد و راهی كاخ ریاست جمهوری زامبیا شود.

تصمیم باندا برای پذیرش نتایج انتخابات، سبب بازگشت آرامش به كشور شد كه به دلیل رقابت های دو نامزد هفته ها در التهاب به سر می برد.

دولت جدید به ریاست ساتا با مشكلاتی مانند خرابی های ناشی از بلایای طبیعی و زلزله، لزوم توسعه صنعت گردشگری و افزایش سرمایه گذاری برای فراوری مواد خام معدنی حاصل از معادن این كشور بویژه مس كه بالاترین میزان تولید قاره آفریقا را نصیب زامبیا كرده است، روبروست.

** زیمبابوه در انتظار انتخابات ریاست جمهوری

--------------------------------------------------------

خبر یكم اسفندماه مبنی بر برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس در زیمبابوه، نشانه ای بر پایان ائتلاف سه ساله او با حزب مخالف دولت بود.

این، در حالی است كه اصلاحات قانون اساسی این كشور نیز در دست بررسی قرار دارد.

رابرت موگابه رییس جمهوری 88 ساله زیمبابوه، پیش از این رقبای سیاسی خود را به اقدام برای كودتا متهم كرده بود.

اتحادیه اروپا نیز اواخر بهمن ماه برخی محدودیت ها را درباره مراودات تجاری با این كشور كاهش داد.این اتحادیه پیروزی موگابه در انتخابات ریاست جمهوری سال 1387 را قبول ندارد و نسبت به اصلاحات كشاورزی سال 1379 وی و مصادره زمین های كشاورزان و مزرعه داران سفید پوست اعتراض دارد.

سطح پایین دستمزدهای كاركنان و كارگران، برخی اقدام های تروریستی، فقر، كمبود نقدینگی و فشارهای ناشی از تحریم مشكلات دولت این كشور است.

** ساحل آرامشی برای ساحل عاج

---------------------------------------------

انتخابات مجلس ساحل عاج در بیستم آذرماه پس از آن روی داد كه 'الاسان واتارا' رییس جمهوری جدید این كشور، پس از مدت ها درگیری با نیروهای وفادار به 'لوران باگبو' رییس جمهوری پیشین، به كاخ ریاست جمهوری وارد شود و باگبو را نیز به دلیل امتناع از پذیرش نتیجه انتخابات و كشته شدن بسیاری در درگیری های پس از آن، به دادگاه بفرستد.

البته انتخابات مجلس نیز به دلیل بروز ناآرامی ها در 11 حوزه رای گیری و مرگ یكی از نامزدها طی دوران تبلیغات ناتمام مانده بود و انتخابات میان دوره ای آن در هفتم اسفندماه برگزار شد.این انتخابات نیز با درگیری های مسلحانه و كشته شدن دست كم 2 نفر به پایان رسید.

به نظر می رسد دولت ساحل عاج هنوز نتوانسته است به راه حلی برای برقراری آرامش در كشور برسد.ادامه چنین روندی برای ساحل عاج كه از موقعیت استراتژیكی در كنار سواحل اقیانوس اطلس برخوردار بوده و منابع طبیعی و نفت فراوانی را نیز در اختیار دارد، همیشه زمینه بحران را فراهم می آورد.

** مالی؛ درگیر بحران هایی برآمده از لیبی

----------------------------------------------------

بازگشت اعضای قبیله طارق موسوم به شورشیان طوارق به مالی كه سال ها در خدمت معمر قذافی رهبر كشته شده لیبی، جنگیده بودند، بحران هایی را برای این كشور و همسایگان آن ایجاد كرده است.

آنان با راه اندازی جنبش ملی برای آ‍زادی از بهمن ماه حمله به چندین شهر شمال مالی را آغاز كردند تا شاید بتوانند كشوری جدید را در این منطقه ایجاد كنند.

كشور مالی نیز به دلیل فقر عمومی و خشكسالی و قحطی سال های اخیر قادر به تامین نیازهای این افراد و ایجاد شغل برای كسانی نیشت كه سال های عمر خود را در جنگ گذرانده اند. ناآرامی در مالی سبب فرار حدود یك هزار نفر به نیجر و 6 هزار نفر به موریتانی شده و دامنه بحران را به این كشورها نیز كشانده است.

** نتیجه گیری

-----------------------

قاره آفریقا كه از دیرباز عرصه ای برای جولان كشورهای استعمارگر و جستن اهداف استثماری بود، هنوز سال ها پس از استقلال، چندان روی آرامش را به خود ندیده است.

مهمترین دلیل این امر را می توان در نفس كشیدن فرهنگ استعمارگری و عقب ماندگی های موجود در عرصه زیرساخت های توسعه ای دانست.

هنوز خاطرات مربوط به دوران برده داری برخی از مردم این قاره را از تلاش برای جهش های بزرگ تر باز می دارد. به همین سبب، بسیاری از نخبگان آفریقایی یا در كشورهای بدون امكانات خود، نادیده گرفته می شوند یا راه غرب را در پیش می گیرند تا جایی برای خود باز كنند.

در این میان، فقر روزافزون و بدهی های خارجی این كشورها سدی برای سرمایه گذاری كشورهای آفریقایی در عرصه های دانش آفرینی و به دنبال آن كارآفرینی مولد است.

این عوامل به عقب ماندگی های اقتصادی و همچنین خودكم بینی فرهنگی در این قاره دامن می زند.

حضور كشورهای غربی در سرزمینی كه زمانی جزو مایملك سنتی آنان بوده، آن هم به بهانه كمك به رشد اقتصادی اما فقط به منظور منفعت جویی های خود، روز به روز اوضاع را بدتر و منابع طبیعی این قاره را تهی تر می كند.

در چنین شرایطی، برگزاری انتخابات برای برگزیدن رییس جمهوری، نمایندگان مجلس، نمایندگان شوراهای شهر و روستا و... عرصه ای برای نشان دادن نارضایتی های مردمی و همچنین راه دراز نهادینه شدن دموكراسی در این كشورها شده است.

ملت های قاره سیاه از كنار فضای باز شده برای تبلیغات انتخاباتی، آرزوهای خود را می بینند و برای رسیدن به شرایط بهتر زندگی می كوشند.

حال، چنانچه دولت های مركزی به این جنبش های اجتماعی بی توجه باشند، خشم مردم گریبان آنان را خواهد گرفت. اگر هم برای تحقق خواست عمومی، راه های كوتاه مدت و غیربنیادینی مانند استقراض خارجی یا سپردن امور اقتصادی كشور به دست غرب را برگزینند، باز هم در درازمدت تیشه به ریشه توسعه كشور خود خواهند زد.

تشكیل اتحادیه های منطقه ای همچون اتحادیه آفریقا را می توان به مثابه كمكی برای رفع مشكلات آفریقا درون این قاره دانست؛ امری كه با میانجی گری نمایندگان این اتحادیه در درگیری های اخیر انتخاباتی برخی كشورها بیش از پیش اهمیت خود را نمایان كرد.

با این حال، موفقیت این اتحادیه در گرو مقبولیت طرح های آن از سوی دولت های مركزی و نیز تعقل جمعی حاكم بر آن برای پیشنهاد بهترین و كاربردی ترین راه حل ها به بحران هایی است كه هر بار در گوشه ای از قاره ثروتمند بروز می كند.

تحقیق**1961**1358